Czym charakteryzują się oczy pająka – czy pająki widzą lepiej niż ludzie?

Większość ludzi, widząc pająka, raczej nie patrzy im prosto w oczy. A szkoda! Pająki to niezwykle ciekawe stworzenia, a ich wzrok kryje wiele niespodzianek. Ile oczu ma pająk? Jak widzą te zwierzęta? Jeśli chcesz zaspokoić swoją ciekawość bez konieczności bliskiego kontaktu z pająkami, przeczytaj nasz artykuł!

Spis treści:
1. Oczy pająka – niezwykły narząd
2. Jak działają oczy pająka?
3. Jak widzi pająk w porównaniu z człowiekiem?
4. Nie bój się spojrzeć w oczy pająka!

Oczy pająka – niezwykły narząd

Pająki nie należą do najbardziej lubianych stworzeń zamieszkujących naszą planetę. Jednak budowa ich ciała i niezwykłe zdolności sprawiają, że stawonogi te są obiektem niezliczonych badań i cieszą się zainteresowaniem naukowców. Dowiedz się, czym charakteryzują się te zwierzęta i w jaki sposób widzą świat! 

Pająki – poznaj je lepiej!

Pająki to niesamowite zwierzęta a ich różnorodność zadziwia i zachwyca. Na świecie żyje bowiem około 50000 gatunków pająków, z czego niemal 800 zamieszkuje tereny Polski. Jedne są niewielkie i zupełnie niegroźne, a inne potrafią swoim jadem zabić człowieka. 

Największe okazy mogą dorastać do nawet 12 cm długości, a rozstaw ich odnóży dochodzi nawet do 30 cm. Najmniejsze pająki są niemal niedostrzegalne ludzkim okiem i osiągają rozmiar 0,5 mm. Pająki należą do klasy pajęczaków (Araneae), w skład której zaliczają się także skorpiony, kleszcze i roztocza. Większość pająków to drapieżniki, ale niektóre gatunki są roślinożerne. Mają 8 odnóży i dwudzielną budowę ciała składającą się z głowotułowia i odwłoka. Żyją na lądzie, w wodzie, czy pod ziemią i potrafią dostosować się do różnych, często bardzo trudnych warunków. 

Generalnie, można podzielić je na dwie grupy – pająki tkackie i łowieckie. Te pierwsze tkają sieć, która służy im do łapania ofiar. Druga grupa zaś aktywnie poluje najczęściej skacząc na swoje ofiary, lub też budując pułapki w ziemi, by złapać owada lub robaka. Pająki żyją na Ziemi już od ponad 100 milionów lat, a w procesie ewolucji wytworzyły kilka unikalnych cech, które umożliwiają im przetrwanie. 

Polecamy także: Czy koty widzą w ciemności? Świat oczami kota

Ile oczu mają pająki?

Jednym z najciekawszych narządów pająka jest ich wzrok. To, jak widzi pająk i ile par oczu posiada, zależy głównie od miejsca bytowania i sposobu zdobywania pożywienia. Pająki mogą być niemal zupełnie pozbawione zmysłu wzroku, lub też mieć całkiem dobrą wizję. Niektóre pająki posiadają jedynie oczy szczątkowe, inne mają tylko jedną parę oczu, a inne mogą mieć ich nawet 6 par (czyli 12 oczu!). 

Co ciekawe, liczba oczu u pająka zawsze jest parzysta. Najwięcej gatunków pająków jest jednak obdarzona 8 oczami, które to gwarantują im 360-stopniowe pole widzenia. Po co pająkowi aż tyle par oczu? Budowa ciała pająka, całkowicie pozbawiona szyi uniemożliwia mu ruchy głową. Dlatego też, dla zachowania bezpieczeństwa i zwiększenia możliwości polowania, pająk potrzebuje większej liczby oczu niż większość zwierząt. 

W zależności od gatunku, pająki mogą widzieć barwny obraz, lub też dostrzegać obrazy jedynie w odcieniach szarości. Generalnie przyjmuje się, że gatunki pająków będące aktywnymi łowcami mają lepszy wzrok od pająków tkających sieci, czyli polujących biernie. 

Jak działają oczy pająka?

Oczy pająków dzielą się na 2 grupy – pierwotne i wtórne. Różnią się od siebie funkcją, budową i umiejscowieniem. Najczęściej umieszczone są w dwóch rzędach – przednim i tylnym, w centralnej części głowy. Jak zbudowane jest oko pająka i do czego używa narządu wzroku? 

Oczy pierwotne u pająka

Oczy pierwotne, zwane też głównymi, lub też przyoczkami znajdują się na środku głowy. Są one wyraźnie większe od reszty i intensywnie czarne. Główna para oczu pająka zbudowana jest nieco podobnie do ludzkich. Posiadają soczewkę, siatkówkę i mięśnie okołoruchowe odpowiadające za możliwość poruszania się gałek ocznych. Wewnątrz torebki ocznej znajduje się warstwa komórek światłoczułych, a za nią warstwa komórek nerwowych odpowiedzialnych za przekazywanie obrazu do mózgu. Oczy główne charakteryzują się najlepszą jakością widzenia. To one umożliwiają pająkowi postrzeganie kolorów, a także pomagają w ocenie odległości. 

Oczy wtórne

Oczy wtórne, często opisywane też jako pośrednie, są nieruchome i mniejsze niż główna para. Umieszczone są po bokach w stosunku do głównych oczu. Służą przede wszystkim do wykrywania ruchu, co jest niezwykle ważne dla bezpieczeństwa pająka. Umożliwiają także widzenie głębi, co pozwala ocenić odległość. 

W porównaniu do oczu pierwotnych, wtórne wydają się jaśniejsze i niemal srebrzyste. Dzieje się tak, gdyż posiadają one specjalną warstwę odbijającą światło (tapetum lucidum). Warstwa ta zapewnia zwierzęciu widzenie w warunkach niskiego natężenia światła. Nawet niewielki promień światła jest bowiem odbijany i intensyfikowany. Nie oznacza to, że pająki dobrze widzą w ciemności, jednak ta cecha ich wzroku pozwala im na swobodne poruszanie się po zmroku. 

Pająki, które posiadają tapetum lucidum są łatwe do odnalezienia w nocy. Jeśli chcesz dowiedzieć się, gdzie się znajdują, wystarczy poświecić latarką w miejsce, w którym mogą bytować, a ich oczy rozbłysną, zdradzając swoją obecność. 

Warto wiedzieć: Od czego zależy kolor oczu? Sprawdź, dlaczego masz taki kolor tęczówki!

Jak widzą pająki? Badania naukowe

Wzrok pająków jest przedmiotem zainteresowania naukowców z całego świata. Biologowie z Uniwersytetu Massachusetts Amherst przeprowadzili ciekawe badania dotyczące zmysłu wzroku pająków skaczących. Naukowcy chcieli sprawdzić zależności między oczami wtórnymi a umiejętnością śledzenia ruchu przez oczy pierwotne. Do testów wybrano gatunek pająków skaczących, gdyż charakteryzuje się on świetnym widzeniem i 4 parami oczu. 

Naukowcy śledzili ruchy oczu pająka za pomocą specjalnego urządzenia i kolejno zamalowywali nietoksyczną i bezpieczną farbą konkretne pary oczu pająka. Badania wykazały, że pająki z zamalowanymi bocznymi oczami nie były w stanie wykryć i odpowiednio zareagować na bodźce ruchowe. Z kolei zamalowanie głównej pary oczu nie zmieniło znacząco reakcji pająka na ruch. Badania te (przeprowadzone bez szkody dla pająka) jasno pokazują, że oczy wtórne są niezbędne do wczesnego wykrywania niebezpieczeństwa przez pająki. 

Jak widzi pająk w porównaniu z człowiekiem?

Wzrok to jeden z ważniejszych zmysłów u wielu gatunków pająków. Jednak czy jakość widzenia tych stworzeń jest porównywalna do ludzkiego odbierania rzeczywistości? Jak pająki widzą za dnia, a jak w nocy? Sprawdź!

Czy pająki mają dobry wzrok?

Pająki nie widzą w sposób, który znamy z naszej ludzkiej perspektywy. Z punktu widzenia człowieka, wzrok pająków jest bardzo słaby. Jakość widzenia pająków zależy w głównej mierze od gatunku i sposobu zdobywania pożywienia. Najczęściej, pająki widzą jedynie na odległość do około 25 cm, co umożliwia im zlokalizowanie i schwytanie ofiary. Obraz widziany przez pająki jest nieostry, a postacie są najczęściej rozmazane. 

Najlepszym wzrokiem mogą pochwalić się pająki żerujące za dnia, a najgorszym – osobniki żyjące w jaskiniach, czy też pod ziemią. Większość gatunków pająków poluje jednak w nocy, dlatego też nie posiadają one dobrze rozwiniętego zmysłu wzroku. Zakres ich widzenia pozwala jedynie za wychwycenie zmian kierunku i intensywności światła, co umożliwia im zauważenie zbliżającego się niebezpieczeństwa. 

Odpowiadając na pytanie, czy pająk widzi porównywalnie do człowieka, odpowiedź brzmi – nie! Ludzkie oko jest dużo bardziej skomplikowane i pozwala na dostrzeganie znacznie większej ilości szczegółów. Nie oznacza to jednak, że pająki nie mają jeszcze kilku dodatkowych umiejętności, które rekompensują im słaby wzrok. 

Nie tylko oczy, czyli o pajęczych zdolnościach

Oczy pająka są w stanie dostrzec to, czego ludzkie oko nie może wychwycić. Wiele gatunków pająków wykazuje bowiem szczególną wrażliwość na promieniowanie ultrafioletowe u żywych stworzeń. Pozwala im to na aktywne polowanie. Pająki tkające sieć są zaś w stanie wyczuć nawet najmniejsze wibracje, dzięki czemu są w stanie zidentyfikować zbliżającą się ofiarę, lub też wykryć nadchodzące zagrożenie.

Pająki wykorzystują także włoski na swoim ciele do odbierania bodźców z otoczenia. Nie mogą polegać na słuchu, gdyż nie posiadają uszu, jednak włoski te są niezwykle wrażliwe na dotyk i wibracje, dlatego też odgrywają one znaczącą rolę w umiejętności skutecznego polowania i lokomocji pająków. 

Dowiedz się też: Funkcje oraz elementy aparatu ochronnego oka – poznaj je!

Nie bój się spojrzeć w oczy pająka!

Mimo tego, że pająki nie mają najlepszej sławy i w wielu osobach wzbudzają jedynie strach i niesmak, istnieją osoby, które są zafascynowane tymi niesamowitymi stworzeniami. Dziedzina nauki, która zajmuje się badaniem pająków, nazywa się arachnologią. Naukowcy ci nie tylko klasyfikują gatunki pająków, ale też badają ich naturę, budowę ciała, czy zwyczaje. 

Co ciekawe, pająki można rozróżnić i przypisać je do konkretnych rodzin właśnie po liczbie oczu! Ich wygląd, rozmieszczenie i ilość może różnić się nawet wśród tej samej rodziny, w zależności od miejsca zamieszkiwania. Narząd ten jest dla nich niezwykle ważny, pozwala im bowiem na efektywne polowanie i zdobywanie pożywienia. Najlepszym wzrokiem mogą pochwalić się gatunki polujące za dnia, które to są aktywnymi łowcami. Pająki polujące w nocy mają słaby wzrok, a brak odpowiedniego oświetlenia rekompensują sobie dużą wrażliwością na ruchy powietrza i wyczuleniem na delikatne drgania sieci. 

W procesie ewolucji, niektóre gatunki pająków całkowicie zatraciły zdolność widzenia i w ogóle nie posiadają oczu. Są to pająki jaskiniowe, które żyją w całkowitych ciemnościach. Czy pająki widzą lepiej niż ludzie? Zdecydowanie nie! Mimo tego, że pająki nie widzą tak dobrze, jak ludzie, to ich zmysł wzroku jest wystarczający do zapewnienia sobie bezpieczeństwa, a także zdobywania pożywienia. 

Niezależnie od tego, czy lubisz przyglądać się pająkom, czy jednak nie chciałbyś stanąć z tymi stworzeniami oko w oko, warto odpowiednio zadbać o swój wzrok! Odwiedź sklep internetowy Family Optic i ciesz się szerokim asortymentem oprawek okularowych, okularów przeciwsłonecznych, soczewek kontaktowych, oraz akcesoriów. Kupuj wygodnie przez Internet i skorzystaj z szybkiej dostawy pod same drzwi!