Czy okulary rozleniwiają wzrok? Zasady doboru korekcji

„Oczy muszą pracować”

Często zdarza się, że dobrane okulary lub soczewki kontaktowe nie korygują w pełni występującej wady wzroku. Nierzadko słyszy się, że „oczy muszą pracować” albo „okulary korekcyjne rozleniwiają wzrok". Te mity najczęściej dotyczą korekcji krótkowzroczności. Pierwszym, co pacjent krótkowzroczny zauważa podczas noszenia zbyt słabych okularów lub soczewek kontaktowych, jest pogorszona ostrość widzenia z daleka. Ponadto mogą pojawiać się objawy, takie jak zmęczenie oczu lub bóle głowy.

Sytuacją, w której oczy faktycznie wykonują dodatkową pracę, jest niepełne skorygowanie dalekowzroczności. Młody pacjent z nadwzrocznością, pomimo noszenia słabych okularów, jest w stanie widzieć wyraźnie, ponieważ w pełni funkcjonalny układ wzrokowy pozwala na dobre widzenie. Zazwyczaj wiąże się to jednak z wieloma dolegliwościami, nasilającymi się przy pracy z bliska. 

Niedokorygowanie w świetle badań naukowych

Powstało wiele projektów badawczych, mających na celu sprawdzenie, czy zastosowanie niepełnej korekcji może być korzystne dla pacjenta. W większości przypadków jest wręcz przeciwnie. W 2020 roku przeprowadzono przegląd dotychczasowych badań na temat niedokorygowania, przekorygowania oraz całkowitego braku korekcji w przypadku osób z krótkowzrocznością. Analiza wykazała, że w najlepszym razie nie ma żadnej różnicy w przyroście wady wzroku u osób niedokorygowanych, w stosunku do osób w pełni skorygowanych.

Na podstawie tych badań łatwo stwierdzić, że jeżeli stosujesz zbyt słabe okulary korekcyjne, jedynie zmniejszasz jakość widzenia i nic przy tym nie zyskujesz. Jednakże kolejne badania przytoczone w przeglądzie wykazują, że wada wzroku u osób niedokorygowanych przyrasta szybciej, czyli niepełna korekcja jest po prostu szkodliwa. Badania jasno wykazują, że przy krótkowzroczności, najkorzystniejsza dla pacjenta będzie pełna korekcja wady wzroku oraz. W razie postępującej krótkowzroczności, konieczne będzie zastosowanie dodatkowych strategii zapobiegających wydłużaniu gałki ocznej.

Kiedy warto niedokorygować?

O korzyściach związanych z niedokorygowaniem mówimy głównie u bardzo młodych osób. Kluczowe jest wczesne badanie okulistyczne, pozwalające na określenie pełnej wady wzroku. Niepełna korekcja często używana jest u dzieci, u których stwierdzono dalekowzroczność. Korygujemy wtedy część wady celem zapewnienia relatywnie ostrego widzenia. Jest to związane z procesem emmetropizacji – w młodości naturalne jest, że ludzkie oko jest fizjologicznie nadwzroczne, a nadwzroczność ta
z wiekiem zmniejsza się, a sam proces jest naturalny.

Proces ten powinien zakończyć się do momentu osiągnięcia wieku szkolnego, natomiast jest
to kwestią indywidualną i mogą występować niewielkie różnice. W przypadku dzieci kluczowe jest wczesne badanie wykonane przez okulistę, z pełnym porażeniem akomodacji i szybkie stwierdzenie pełnej wartości wady wzroku. Dzieci do lat 4. roku życia nie wymagają też pełnej korekcji astygmatyzmu, czy krótkowzroczności z uwagi na ciągły rozwój gałki ocznej. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku różnowzroczności. Jeżeli wraz z różnowzrocznością występuje niedowidzenie, koryguje się wadę wzroku w pełni, żeby go nie utrwalać.

Obalenie mitu

Wiemy już, że oczy nie muszą pracować, a przynajmniej nie w takim kontekście,
w jakim to zdanie najczęściej jest używane. Należy podkreślić, jak istotne są prawidłowo dobrane do wady wzroku, okulary oraz soczewki kontaktowe pozwalające widzieć wyraźnie na różnych odległościach.
Ich stosowanie pozwala na komfortowe funkcjonowanie u dorosłych pacjentów i jest kluczowe u dzieci, kiedy gałka oczna przechodzi intensywny rozwój. 

Kiedy zauważysz pogorszenie widzenia w okularach lub soczewkach, jak najszybciej udaj się do lekarza. Nigdy nie zmieniaj mocy szkieł na własną rękę.

W przypadku niektórych wad wzroku konieczne jest częste badanie i zmiana okularów korekcyjnych. Z narządu wzroku czerpiesz aż 80% informacji i nie możesz tego bagatelizować. Podświadomie wydaje nam się, że jeśli co roku nasza wada wzroku rośnie, to noszenie okularów korekcyjnych nie ma sensu. Badania naukowe świadczą, że wręcz przeciwnie! Pamiętaj o regularnych badaniach wzroku, ufaj wykwalifikowanym specjalistom i nie „przepracowuj” Twoich oczu.

Bibliografia

1. Logan, N. S., & Wolffsohn, J. S. (2020). Role of un‐correction, under‐correction and over‐correction of myopia as a strategy for slowing myopic progression. Clinical and Experimental Optometry, 103(2), 133-137.

2. Leat, S. J. (2011). To prescribe or not to prescribe? Guidelines for spectacle prescribing in infants and children. Clinical and experimental Optometry, 94(6), 514-527.