Zapalenie nerwu wzrokowego: przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie nerwu wzrokowego jest schorzeniem, które może prowadzić nawet do całkowitej utraty wzroku. Ważne jest określenie jego przyczyny, ponieważ może być oznaką innej poważnej choroby. Jak objawia się zapalenie nerwu wzrokowego oraz jaki jest przebieg jego leczenia?

Zapalenie nerwu wzrokowego: charakterystyka

Zapalenie nerwu wzrokowego jest stanem zapalnym drugiego nerwu czaszkowego, który odpowiada ze przesyłanie bodźców wzrokowych z oka do okolicy wzrokowej kory mózgowej. Choroba ta zaburza prawidłowe przewodnictwo nerwowe. W zależności od umiejscowienia procesu zapalnego wyróżnia się dwa rodzaje choroby: wewnątrzgałkowe zapalenie nerwu wzrokowego oraz pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego.

Zapalenie wewnątrzgałkowe dotyczy tarczy nerwu wzrokowego, proces zapalny zlokalizowany jest w przednim odcinku nerwu wzrokowego. Ten rodzaj zapalenia jest częściej spotykany u dzieci niż dorosłych.

Zapalenie pozagałkowe jest umiejscowione w dalszym odcinku nerwu wzrokowego. W przebiegu takiego stanu zapalnego dochodzi do rozpadu osłonki mielinowej otaczającej włókna nerwu wzrokowego (stąd jest nazywana neuropatią demielinizacyjną). W początkowym stadium nie powoduje zmian w obrębie tarczy nerwu wzrokowego.

Zapalenie nerwu wzrokowego: przyczyny

W zależności od rodzaju stanu zapalnego, może mieć on różne podłoże. W przypadku wewnątrzgałkowego zapalenia nerwu wzrokowego przyczynami mogą być:

• wirusowe choroby zakaźne (np. ospa, odra, półpasiec)

• choroby bakteryjne (np. gruźlica, borelioza, choroba kociego pazura)

• choroby pasożytnicze (np. toksoplazmoza)

• inne stany zapalne (np. zapalenie zatok, oczodołu, przyzębia)

• choroby naczyń (np. miażdżyca)

• zapalenie tętnic

• cukrzyca

• nadciśnienie tętnicze

• choroby reumatyczne

• choroby neurologiczne

• nowotwory

• procesy autoimmunologiczne

• zatrucie związkami chemicznymi (np. metanolem)

• przebyte urazy głowy, oczodołu.

Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego może mieć przebieg samoistny. Jednak najczęściej jest pierwszym objawem stwardnienia rozsianego (sclerosis multiplex – SM). Rzadziej przyczyną są inne choroby demielinizacyjne.

Objawy zapalenia nerwu wzrokowego

Objawy związane z zapaleniem nerwu wzrokowego najczęściej pojawiają się nagle. W przebiegu choroby u pacjentów występuje gwałtowna degradacja ostrości wzroku oraz zaburzenie widzenia barw. Występuje również upośledzenie postrzegania kontrastu czy widzenia przestrzennego. Może pojawić się także mroczek centralny, czyli ubytek w centralnym polu widzenia. Częstym objawem jest ból gałki ocznej, zwłaszcza przy jej ruchach. W przypadku zapalenia pozagałkowego, objawy zapalenia nerwu wzrokowego najczęściej występują w jednym oku. W przebiegu zapalenia wewnątrzgałkowego choroba może występować obuocznie.

Zapalenie nerwu wzrokowego: diagnostyka i leczenie

Ze względu na ryzyko utraty widzenia, konieczna jest niezwłoczna wizyta u lekarza okulisty. Aby mogło być przepisane odpowiednie leczenie, niezbędne jest poznanie przyczyny zapalenia nerwu wzrokowego i postawienie szybkiej diagnozy. W trakcie wizyty okulista sprawdzi, czy widoczne są zmiany na dnie oka takie jak zapalenie tarczy nerwu wzrokowego mogące świadczyć o zapaleniu wewnątrzgałkowym. Może zlecić również badanie pola widzenia, w celu stwierdzenia jego ubytków. W diagnostyce zapalenia nerwu wzrokowego wykonuje się również angiografię fluoresceinową. Jest to badanie z wykorzystaniem kontrastu, za pomocą którego uwidocznione są naczynia krwionośne siatkówki, a co za tym idzie możliwe są do zauważenia uszkodzone obszary siatkówki odpowiadające pojawiającym się ubytkom w polu widzenia. Przeprowadza się również badanie wzrokowych potencjałów wywołanych. Jest to badanie, w trakcie którego obserwuje się aktywność kory wzrokowej po stymulacji oka bodźcem. W przypadku pozagałkowego zapalenia nerwu wzrokowego obserwuje się u pacjentów opóźnienie pojawienia się na wykresie fali po zadziałaniu bodźca. W celu dalszej diagnostyki stwardnienia rozsianego wykonuje się również rezonans magnetyczny, dzięki któremu można zaobserwować zmiany demielinizacyjne nerwów wzrokowych, mózgu czy rdzenia kręgowego. Może również zostać pobrany do badania płyn mózgowo-rdzeniowy.

W przypadku zapalenia wewnątrzgałkowego nerwu wzrokowego ważne jest wyeliminowanie przyczyny wystąpienia stanu zapalnego czyli leczeniu choroby, która wywołała zapalenie nerwu wzrokowego. W zależności od podłoża choroby oraz rozległości zmiany, może zostać zastosowane leczenie farmakologiczne. W niektórych przypadkach zapalenie nerwu wzrokowego ustępuje samoistnie. Czas leczenia różni się w zależności od przebiegu choroby, zapalenie wewnątrzgałkowe może trwać od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy.

Zapalenie pozagałkowe nerwu wzrokowego w stwardnieniu rozsianym ma charakter remisyjno-nawrotowy. Po rzucie choroby, który może trwać do kilku miesięcy następuje okres remisji, który może wynosić nawet do kilkunastu lat. W łagodnym przebiegu choroby często nie stosuje się leczenia, a objawy mogą ustąpić samoistnie. Często jednak wprowadza się leczenie objawowe, w celu poprawy jakości życia pacjenta. Jeśli zapalenie nerwu wzrokowego ma ostry przebieg stosuje się leczenie kortykosteroidami, najczęściej podawanymi dożylnie. Ważna jest szybka reakcja, aby zapobiec zanikowi nerwu wzrokowego oraz zwiększyć szanse na przywrócenie pełnej ostrości i pola widzenia.

W leczeniu stwardnienia rozsianego stosuje się Interferon β-1. Może on zostać wprowadzony już przy pierwszym rzucie zapalenia nerwu wzrokowego. Stwardnienie rozsiane jest chorobą przewlekłą o nieznanej przyczynie i niemożliwą do całkowitego wyleczenia. Leczenie ma charakter objawowy i stosowane jest głównie przy zaostrzeniu się choroby. Dlatego ważne jest jak najszybsze wprowadzenie odpowiedniej terapii lekowej. Ma ona za zadanie zmniejszenie częstotliwości rzutów choroby w przebiegu stwardnienia rozsianego, spowolnienie postępu choroby, a co za tym idzie późniejsze pojawienie się niepełnosprawności.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Jeśli wystąpią u Ciebie niepokojące objawy, pamiętaj, aby niezwłocznie udać się na badanie do lekarza okulisty. Ważna jest szybka diagnoza, aby zwiększyć szanse na powrót funkcji wzrokowych. Zapalenie nerwu wzrokowego może być oznaką stwardnienia rozsianego, dlatego nie lekceważ objawów i jak najszybciej odwiedź gabinet lekarski.