Podwójne widzenie - przyczyny, objawy, leczenie

Na czym polega podwójne widzenie?

Podwójne widzenie (diplopia) to zaburzenie widzenia obuocznego charakteryzujące się zdwojeniem widzianego obrazu. Diplopia objawia się nieprawidłowym ustawieniem gałek ocznych, gdzie następuje zerwanie pojedynczego widzenia (fiksacji). Podwójne widzenie jest zaburzeniem, które często występuje nagle i może charakteryzować się zarówno okresowym, jak i stałym występowaniem. Diplopia w dużym stopniu utrudnia codzienne funkcjonowanie - stanowi przeszkodę w czytaniu czy prowadzeniu samochodu.

Działanie widzenia obuocznego

Prawidłowo ukształtowany układ wzrokowy ma za zadanie dać wysokiej jakości przestrzenny obraz pochodzący z obojga oczu do mózgu. Dzięki funkcjonowaniu układu wzrokowego i zachodzących w nim złożonych procesów możliwe jest złożenie dwóch obrazów prawego i lewego oka w jeden, bez względu na to, jaki jest kierunek patrzenia. Z anatomicznego punktu widzenia, posiadanie dwojga oczu pozwala człowiekowi na nie tylko wyraźne widzenie, ale również na ocenę odległości i szersze pole widzenia.

Utrzymanie pojedynczego widzenia obojgiem oczu wymaga prawidłowej współpracy działania mięśni okoruchowych oraz nerwów czaszkowych. Na poziomie anatomii samego oka, aby widzieć pojedynczy obraz odpowiednie punkty na siatkówce zarówno prawego, jak i lewego oka powinny sobie odpowiadać - jest to prawidłowa korespondencja siatkówkowa. Dany przedmiot widziany jest pojedynczo, gdy dochodzi do skupienia osi optycznej oczu.

Obrazy powstałe w prawym oraz lewym oku odbierane są przez korę wzrokową, gdzie dochodzi do złożonych procesów przetwarzania informacji wzrokowych.

Co jest przyczyną podwójnego widzenia?

Przyczyną podwójnego widzenia jest zerwanie fuzji obojga oczu - do mózgu dochodzą jednocześnie dwa obrazy, które często charakteryzują się zbliżoną ostrością lub jedno z nich jest bardziej zamazane. Powoduje to dezorientację, znaczne problemy z oceną przestrzeni czy kierunku. Dyskomfort spowodowany podwójnym widzeniem często bywa minimalizowany przez tłumienie obrazu pochodzącego z jednego oka w korze mózgowej.

Osoba doznająca podwójnego widzenia często zasłania jedno oko lub przechyla głowę, by zminimalizować dolegliwości diplopii, unika wykonywania codziennych czynności, takich jak czytanie czy prowadzenie auta z powodu dużego dyskomfortu.

Podwójne widzenie często bywa następstwem zeza ukrytego. Ustawienie obu oczu ulega zaburzeniu i dochodzi do zdwojenia widzenia. W większości przypadków okresowa diplopia jest wynikiem np. dużego zmęczenia czy długotrwałej pracy z bliska. Objawom dwojenia towarzyszą nierzadko bóle głowy.

Czy podwójne widzenie pojawia się u dzieci?

Diplopia powstała w wyniku nieprawidłowego ustawienia gałek ocznych u dzieci może być wytłumiona bardzo szybko z uwagi na niedojrzały układ wzrokowy. Powoduje to często trwałą utratę widzenia obuocznego i pojawienie się tłumienia jednego z oczu, jeżeli problem nie zostanie wykryty odpowiednio szybko.

Czy można widzieć podwójnie jednym okiem?

W procesie diagnostyki istotne jest, aby zidentyfikować przyczynę pojawiających się problemów ze wzrokiem i określić rodzaje podwójnego widzenia - może dotyczyć jednego oka.

Jednooczne podwójne widzenie ma inne podłoże niż zaburzenia widzenia obuocznego, gdyż najczęściej powodem dolegliwości są zniekształcenia obrazu, które powstają, gdy któryś z elementów optycznych oka lub siatkówka ulega uszkodzeniu. Jednooczna diplopia towarzyszy często stożkowi rogówki, może pojawić się w przymgleniach rogówki czy przy uszkodzenie rogówki spowodowanym infekcją.

Zaćma, zmętnienie ciała szklistego oraz zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) wpływają na obniżenie jakości widzenia, gdzie jednym z objawów często bywa podwójne widzenie lub zniekształcenie obrazu (np. poświata wokół widzianych przedmiotów). Po operacji zaćmy niekiedy dochodzi do przemieszczenia się wszczepionej soczewki, co powoduje powstanie podwójnego widzenia w oku.

Choroby ogólnoustrojowe a diplopia

Patologiczne podwójne widzenie pojawia się w przebiegu kilku chorób ogólnoustrojowych.

Miastenia to choroba autoimmunologiczna objawiająca się szybką męczliwością mięśni. Schorzenie częściej dotyka młode kobiety. Do typowych objawów ocznych w przebiegu tej choroby należy obuoczne podwójne widzenie, które często pojawia się pod koniec dnia. Tym objawom nierzadko towarzyszy opadanie powiek.

Podwójne widzenie to również jeden z objawów stwardnienia rozsianego; pojawia się również w przemijającym napadzie niedokrwiennym mózgu oraz w przebiegu choroby Gravesa-Basedova (nadczynność tarczycy). W tej chorobie charakterystycznym objawem jest wytrzeszcz oczu co powoduje zaburzenia prawidłowego widzenia.

Inne przyczyny podwójnego widzenia to urazy głowy czy guzy oczodołu.

Nagle widzę podwójnie - jakie badania wykonać?

Jeżeli zaczniemy u siebie podejrzewać podwójne widzenie należy niezwłocznie udać się do specjalisty. Kompleksowe badanie wzroku pozwala na poznanie przyczyny podwójnego widzenia, jednak często prawidłowa diagnoza możliwa jest jedynie przy współpracy z innymi specjalistami - jest to szczególnie ważne przy chorobach układu nerwowego, występowaniu chorób zakaźnych czy chorób mięśni. Diagnostyka podwójnego widzenia obejmuje również wykrycie, czy powodem diplopii są choroby oczu.

Diagnostyka podwójnego widzenia

Badanie wzroku przy występowaniu dwojenia powinno być poszerzone o dodatkowe testy, które pozwalają na poznanie przyczyny podwójnego widzenia oraz zastosowanie odpowiedniego rozwiązania. Na badanie dwojenia składają się testy sprawdzające ustawienie oczu, ruchu gałek ocznych oraz parametrów wzroku, które pozwalają na ocenę funkcjonowania widzenia obuocznego. Jeżeli podejrzewane jest porażenie mięśnia gałkoruchowego to odpowiednio dobrane testy pozwalają na ocenę, które mięśnie działają nieprawidłowo.

Jak zniwelować podwójne widzenie?

W zależności od przyczyny podwójnego widzenia i częstości jego występowania specjalista może zalecić leczenie. Podwójne widzenie wymaga odpowiedniego postępowania: odpowiednia terapia czy okulary pryzmatyczne.
Terapia widzenia obuocznego polega na usprawnieniu układu wzrokowego, aby epizody widzenia podwójnego mogły być kontrolowane. W niektórych przypadkach specjalista może zastosować okulary pryzmatyczne pomagające w ustawieniu oczu i uzyskaniu pojedynczego widzenia.

Przy występowaniu zeza nierzadko stosuje się toksynę botulinową lub zabieg chirurgiczny - operacja mięśni gałkoruchowych ma na celu skrócenie odpowiednich mięśni, co pomaga w ustawieniu oczu.

Bibliografia
[1] T. J. Walsh, Neuro-Ophthalmology. Clinical Sings and Symptoms, Williams&Wilkins, 1997