Nadwzroczność u dzieci - co musisz o niej wiedzieć?

Nadwzroczność (dalekowzroczność) jest jedną z najczęstszych wad wzroku i może dotykać zarówno osoby dorosłe jak i dzieci. W porównaniu z krótkowzrocznością jest dużo trudniejsza do wykrycia i prawidłowego skorygowania w młodym wieku. Często niezbędna jest współpraca kilku specjalistów, żeby zapewnić dziecku dobre warunki do rozwoju. Jeżeli martwisz się o nadwzroczność u Twojego dziecka lub po prostu chcesz wiedzieć więcej na ten temat, to odpowiedzi na najważniejsze pytania znajdziesz w tym artykule.

Czym jest nadwzroczność u dzieci?

Nadwzroczność jest typem wady wzroku, w którym układ optyczny oka ogniskuje równoległe promienie świetlne wpadające do wnętrza oka za siatkówką. W prawidłowo działającym oku obraz powstaje na siatkówce. Dalekowzroczność występuje, gdy gałka oczna jest zbyt krótka lub moc optyczna oka jest zbyt mała. Warto zaznaczyć, że główne przyczyny nadwzroczności mają podłoże genetyczne — często występuje, gdy rodzice są nadwzroczni.

Niestety, taka wada wzroku może dotknąć także dzieci, a jej ignorowanie może prowadzić do różnych dolegliwości w późniejszych latach. Jednak nie zawsze wykrycie nadwzroczności u dzieci wiąże się z negatywnym konsekwencjami.

Proces emmetropizacji

U większości noworodków występuje nadwzroczność fizjologiczna, która jest normalnym zjawiskiem. Większość dzieci w momencie ukończenia 6 r.ż. nie posiada już żadnej wady wzroku. Mówimy wtedy o procesie emmetropizacji, który polega na swojego rodzaju kalibracji parametrów optycznych układu wzrokowego. W praktyce proces polega na przyroście długości gałki ocznej oraz związanymi z nim zmianami w kształcie rogówki i soczewki wewnątrzgałkowej. Jeżeli po ukończeniu 6 lat, wada wzroku u dziecka nadal występuje, mówimy już o pewnym odstępstwie od normy, które powinno być korygowane.

Kiedy korygować nadwzroczność w przypadku dzieci?

Biorąc pod uwagę delikatną naturę rozwoju gałki ocznej u dziecka, bardzo istotne jest wykonywanie regularnych badań kontrolnych. Dziecko często nie będzie w stanie powiedzieć nam czy ma z czymś problem, w związku z czym jedyną możliwością dotarcia do ewentualnych problemów wzrokowych są badanie kontrolne. W wieku przedszkolnym pewien stopień nadwzroczności jest normalny i nie wymaga żadnej ingerencji, aczkolwiek istnieją sytuacje, w których stosuje się korekcję. Do takich sytuacji należą:

• występowanie równocześnie z nadwzrocznością astygmatyzmu — zaleca się stosowanie szkieł cylindrycznych,

• występowanie zeza,

• występowanie wysokiego stopnia nadwzroczności, która znacznie utrudnia dziecku funkcjonowanie i rozwój,

• w innych skrajnych przypadkach.

Do zadań specjalisty należy ocena, czy występująca wada wzroku powinna być skorygowana oraz w jakim stopniu — często koryguje się jedynie część nadwzroczności, aby umożliwić prawidłowe funkcjonowanie, jednocześnie nie zatrzymując procesu emmetropizacji.

Nadwzroczność w wieku szkolnym

Największy problem z nadwzrocznością występuje z jej diagnostyką. Układ wzrokowy jest w stanie do pewnego stopnia kompensować występowanie dalekowzroczności. W oku nadwzrocznym przy aktywowanej akomodacji obraz powstaje na siatkówce. W efekcie, badania przesiewowe u dzieci nadwzrocznych często wychodzą bez zarzutu, ponieważ ostrość widzenia jest perfekcyjna. Nadwzroczność u dzieci będzie objawiać się inaczej i rolą rodzica jest bycie wyczulonym na charakterystyczne problemy, które można zaobserwować. Objawy występujące przy dalekowzroczności u osób młodych obejmują:

• szybkie zmęczenie wzroku,

• nieostre widzenie,

• bóle głowy,

• bóle oczu,

• łzawienie oczu,

• problemy z koncentracją,

• niechęć do pracy z bliska.

Powyższe objawy niestety często nie będą występowały przy niewielkiej wadzie wzroku, ze względu na prawidłowe działanie mechanizmu akomodacji u dziecka.

Korekcja nadwzroczności u dzieci.

Nie oznacza to bynajmniej, że taka wada nie wymaga korekcji. Mówimy wtedy o nadwzroczności ukrytej, która przez lata intensywnej pracy wzrokowej w szkołach, będzie stopniowo nadwyrężała układ akomodacyjny do momentu, gdy takie objawy się pojawią. Bardzo często zdarza się, że osoby z nadwzrocznością nie stosują żadnej korekcji do 30., a nawet 40. r.ż., a ich problemy zaczynają wychodzić na wierzch przy intensywniejszej pracy z bliska. Układ akomodacyjny odpowiada za wyraźne widzenie z bliska, ale nie jest on w stanie rozróżnić, na jaką odległość patrzy. W efekcie używany jest do poprawienia ostrości widzenia osób nadwzrocznych nie tylko z bliska, ale także z daleka, co powoduje jego przeciążenie. Należy tutaj podkreślić, jak ważne są regularne wizyty kontrolne u okulisty, który ma możliwość wykonania pomiaru wady wzroku po porażeniu akomodacji. Pomiar powinien następnie być dostarczony do optometrysty, który zajmie się doborem odpowiedniej korekcji. W momencie gdy nadwzroczność zostanie zdiagnozowana, zaleca się regularne kontrole i w razie potrzeb dostosowywanie korekcji.

Metody korekcji

Najbardziej klasycznym rozwiązaniem jest korekcja nadwzroczności za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych. Dziecko z nadwzrocznością może mieć trudności z prawidłowym rozwojem, przede wszystkim w szkole, gdzie bardzo dużo czasu poświęca się na pracę z bliska. Będzie się to wiązało z różnymi zaburzeniami widzenia. Przy regularnym stosowaniu korekcji objawy dalekowzroczności powinny ustąpić, a dziecko będzie mogło się dalej prawidłowo rozwijać. Warto zaznaczyć, że przy prawidłowej korekcji nadwzroczności w zdecydowanej większości przypadków nie dochodzi do zaburzeń procesu widzenia, a pacjenci cieszą się wyraźnym widzeniem i brakiem problemów wzrokowych dużo dłużej niż osoby niestosujących korekcji.

Nadwzroczność u dzieci — czy okulary są konieczne?

Nadwzroczność jest jedną z najpowszechniejszych wad wzroku u dzieci, choć istnieją sytuacje, gdzie taka wada jest stanem fizjologicznym, to kluczowe są regularne wizyty kontrolne, które pozwolą na odpowiednio wczesne wykrycie problemów i zastosowanie korekcji. Prawidłowo dobrane okulary czy soczewki kontaktowe pozwolą uniknąć niewyraźnego widzenia, problemów z pracą z bliska, a także zapobiegną przeciążeniu układu akomodacyjnego. Jeżeli Twoje dziecko na przestrzeni ostatniego roku nie odbyło było badane, to zapisz je na badanie wzroku już dziś.